Uluslararası Ticarette Nakliye ve Incoterms Kuralları

Uluslararası ticarette nakliye süreci, hem alıcılar hem de satıcılar için karmaşık ve zorlu olabilir. Tüm uluslararası teslim şekillerini bilmek, malların sorumluluğunun kimde olduğunu ve nakliye ile sigorta masraflarını kimin karşılaması gerektiğini anlamak açısından kritik öneme sahiptir.

---

Incoterms Nedir?

Farklı ülkelerin belirlediği ticaret kuralları ve gereksinimler, uluslararası ticarette çeşitli zorluklara neden olabilir. Bu durumun önüne geçmek amacıyla, Uluslararası Ticaret Odası (ICC) tarafından Incoterms (International Commercial Terms) adı verilen kurallar geliştirilmiştir. Incoterms, uluslararası ticareti daha düzenli, anlaşılır ve düşük riskli hale getirmek için oluşturulmuş standart teslimat kurallarıdır.

Incoterms, taraflar arasında anlaşmaya dayalı olarak kullanılan üç harfli ticari terimlerden oluşur. Bu terimler, malların taşınması sırasında tarafların yükümlülüklerini ve masrafları kimin üstleneceğini açıkça belirler.

İlk olarak 1936 yılında ICC tarafından yayımlanan Incoterms kuralları, taşımacılık sürecinde ortaya çıkan masraf ve sorumluluk anlaşmazlıklarını ortadan kaldırmak için geliştirilmiştir. Mevcut sürümü Incoterms 2020 olup, bir önceki versiyonu Incoterms 2010’dur.

Incoterms, satış sözleşmelerinde nakliye ve teslimat sürecine ilişkin maliyet ve riskleri tanımlayarak, yorum farklılıklarını önlemeye yardımcı olur. Hükümetler, yasal otoriteler ve ticaretle ilgili tüm taraflar tarafından genel kabul görmüştür.

Incoterms kullanımı, malların alıcıya teslimi sırasında riskin ne zaman ve nasıl transfer edileceğini belirlemek için özellikle önemlidir.

---

Incoterms Uluslararası Teslim Şekilleri ve Şartları

Incoterms, uluslararası ticarette kullanılan teslim şekillerini belirleyen 11 ticari terimden oluşur. Her bir terimin kendine özgü üç harfli bir kısaltması bulunur.

Satıcı ve alıcı, ticaret sözleşmesinde belirli bir Incoterm kullanmayı tercih ettiklerinde, ilgili ticari kurallara uyacaklarını ve karşılıklı yükümlülükleri kabul ettiklerini beyan etmiş olurlar.

Incoterms teslim şekilleri, alıcı ve satıcı arasındaki sorumlulukları belirler. Bu terimler, yalnızca malların teslimi ile ilgili maliyet ve risk paylaşımını açıklar; ürünlerin teslim süresi ve sözleşme detayları gibi konulara doğrudan müdahale etmez.

Uluslararası ticarette Incoterms kuralları iki ana gruba ayrılır:

1. Tüm taşımacılık türlerine uygun Incoterms (7 Terim)
2. Sadece deniz ve iç su taşımacılığı için geçerli Incoterms (4 Terim)

---

Tüm Taşımacılık Türleri İçin Kullanılan Incoterms

Tüm Taşıma Modları İçin Kullanılabilen Incoterms Kuralları

Bu kurallar, karayolu, havayolu, demiryolu ve denizyolu dahil olmak üzere tüm taşıma türlerinde geçerlidir.

1. EXW (Ex Works – İşyerinde Teslim)

• Satıcının Yükümlülükleri
  • Malları kendi tesislerinde veya belirlenen bir noktada alıcının tasarrufuna bırakır.
  • Malların hazırlanması ve uygun şekilde ambalajlanmasından sorumludur.
• Alıcının Yükümlülükleri
  • Malların teslim alındığı noktadan itibaren tüm masrafları ve riskleri üstlenir.
  • İhracat ve ithalat işlemleriyle ilgili tüm gümrükleme süreçlerini yönetir.
  • Taşıma organizasyonunu ve maliyetlerini karşılar.

🔹 EXW teslim şekli, satıcının minimum sorumluluk taşıdığı bir terimdir. Genellikle alıcının ihracat prosedürlerini üstlenebildiği durumlarda tercih edilir.

---

2. FCA (Free Carrier – Taşıyıcıya Masrafsız Teslim)

• Satıcının Yükümlülükleri
  • Malları belirtilen noktada (kendi deposu, liman, terminal vb.) alıcının belirttiği taşıyıcıya teslim eder.
  • İhracat işlemlerini gerçekleştirir ve ilgili masrafları karşılar.
• Alıcının Yükümlülükleri
  • Mallar taşıyıcıya teslim edildikten sonra tüm maliyetleri ve riskleri üstlenir.
  • İthalat işlemleri ve diğer gümrükleme süreçlerini yürütür.

🔹 FCA, esnekliği nedeniyle en yaygın kullanılan Incoterms’lerden biridir ve özellikle konteyner taşımacılığında sıkça tercih edilir.

---

3. CPT (Carriage Paid To – Taşıma Ödenmiş Olarak Teslim)

• Satıcının Yükümlülükleri
  • Malları taşıyıcıya teslim eder ve taşıma sözleşmesini yaparak varış yerine kadar nakliye masraflarını karşılar.
  • İhracat işlemlerini tamamlar.
• Alıcının Yükümlülükleri
  • Malların taşıyıcıya teslim edilmesiyle birlikte risk alıcıya geçer.
  • İthalat gümrük işlemlerini gerçekleştirir ve varış yerindeki boşaltma maliyetlerini üstlenir.

🔹 CPT, satıcının taşıma organizasyonunu üstlendiği ancak riskin taşıyıcıya teslimde alıcıya geçtiği bir teslim şeklidir.

---

4. CIP (Carriage and Insurance Paid To – Taşıma ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim)

• Satıcının Yükümlülükleri
  • Malların taşıyıcıya teslimine kadar sorumludur ve nakliye masraflarını karşılar.
  • Malların taşınması sürecinde alıcı adına sigorta yaptırır.
• Alıcının Yükümlülükleri
  • Malların taşıyıcıya teslim edilmesiyle birlikte riski üstlenir.
  • İthalat işlemleri ve diğer maliyetlerden sorumludur.

🔹 CIP, CPT’ye benzer ancak satıcının sigorta yaptırma zorunluluğu olmasıyla ayrılır. Sigorta kapsamı en az ICC (A) koşullarına uygun olmalıdır.

---

5. DAP (Delivered At Place – Belirlenen Yerde Teslim)

• Satıcının Yükümlülükleri
  • Malları belirlenen varış noktasına kadar taşır ve tüm taşıma masraflarını karşılar.
  • İhracat işlemlerini tamamlar.
• Alıcının Yükümlülükleri
  • Malların varış yerinde teslim alınması ve boşaltılmasından sorumludur.
  • İthalat gümrük işlemlerini tamamlar.

🔹 DAP teslim şeklinde, satıcı taşıma sürecini tamamen yönetir ancak alıcı ithalat işlemleriyle ilgilenir.

---

6. DPU (Delivered At Place Unloaded – Belirtilen Yerde Boşaltılmış Teslim)

• Satıcının Yükümlülükleri
  • Malları varış yerinde taşıma aracından boşaltılmış şekilde teslim eder.
  • Nakliye ve boşaltma masraflarını karşılar.
• Alıcının Yükümlülükleri
  • Boşaltılan malların teslim alınması ve ithalat işlemlerinin yapılmasından sorumludur.

🔹 DPU, satıcının yükleme ve boşaltma sorumluluğunu taşıdığı tek Incoterm’dir. Genellikle büyük hacimli veya ağır malların tesliminde tercih edilir.

---

7. DDP (Delivered Duty Paid – Gümrük Vergileri Ödenmiş Olarak Teslim)

• Satıcının Yükümlülükleri
  • Malların varış noktasına kadar taşınmasını sağlar ve tüm nakliye masraflarını karşılar.
  • İhracat ve ithalat işlemlerini tamamlar ve ithalat vergilerini öder.
• Alıcının Yükümlülükleri
  • Malların varış yerinde teslim alınması ve boşaltılmasından sorumludur.

🔹 DDP, satıcının en fazla yükümlülüğe sahip olduğu teslim şeklidir. Alıcı, gümrük işlemleriyle uğraşmak istemediğinde kullanılır.

---

Yalnızca Deniz ve İç Su Taşımacılığı İçin Kullanılan Incoterms Kuralları

Bu kurallar sadece denizyolu veya iç su taşımacılığına uygulanır.

8. FAS (Free Alongside Ship – Gemi Doğrultusunda Masrafsız Teslim)

• Satıcının Yükümlülükleri
  • Malları belirlenen yükleme limanında geminin yanına kadar getirir.
  • İhracat işlemlerini tamamlar.
• Alıcının Yükümlülükleri
  • Malların gemiye yüklenmesi, taşıma ve ithalat işlemleriyle ilgilenir.

🔹 FAS, özellikle büyük hacimli dökme yükler için kullanılır.

---

9. FOB (Free On Board – Gemide Masrafsız Teslim)

• Satıcının Yükümlülükleri
  • Malları gemiye yükleyerek teslim eder.
  • İhracat işlemlerini tamamlar.
• Alıcının Yükümlülükleri
  • Deniz taşımacılığı ve ithalat işlemlerinden sorumludur.

🔹 FOB, klasik deniz taşımacılığı terimlerinden biridir.

---

10. CFR (Cost and Freight – Masraflar ve Navlun Ödenmiş Olarak Teslim)

• Satıcının Yükümlülükleri
  • Malların gemiye yüklenmesini ve varış limanına kadar nakliyesini üstlenir.
• Alıcının Yükümlülükleri
  • Malların gemiye yüklenmesiyle birlikte riski üstlenir.
  • Boşaltma ve ithalat işlemlerini yapar.

🔹 CFR, FOB’un navlun ödenmiş versiyonudur.

---

11. CIF (Cost, Insurance and Freight – Masraflar, Sigorta ve Navlun Ödenmiş Olarak Teslim)

• Satıcının Yükümlülükleri
  • CFR’de olduğu gibi navlun maliyetlerini karşılar.
  • Taşıma sürecinde malları alıcı adına sigorta ettirir.

🔹 CIF, denizyolu taşımacılığında en çok kullanılan Incoterms’lerden biridir ve sigorta avantajı sunar.

Sonuç

Incoterms kuralları, uluslararası ticarette alıcı ve satıcılar arasındaki sorumluluk ve masraf paylaşımını net bir şekilde tanımlayarak, sürecin daha şeffaf ve düzenli ilerlemesini sağlar. Doğru Incoterms seçimi, taraflar arasındaki anlaşmazlıkları önlemeye ve ticaretin daha verimli hale gelmesine yardımcı olur.